Халықаралық қаржы институты (IIF) хабарлағандай, жылдың бірінші жартысында жаһандық қарыз 21 триллион доллардан астамға өсіп, жалпы көлемі 337,7 триллион долларға жеткен. Қарыздың долларлық өсімі ең көп тіркелген елдер: Қытай, Франция, АҚШ, Германия, Ұлыбритания және Жапония. Бұл өсімнің бір бөлігі — 2025 жылдың басынан бері АҚШ долларының негізгі сауда серіктестерінің валюталарына қатысты 9,75%-ға әлсіреуінің салдары.
IIF өзінің Global Debt Monitor атты есебінде:
— Бұл өсім 2020 жылдың екінші жартысындағы пандемиямен күреске бағытталған шаралар кезінде болған күрт өсіммен салыстыруға болады, — деп атап өтті.
Қарыздың ЖІӨ-ге (жалпы ішкі өнімге) қатынасы — яғни қарызды өтеу қабілетінің негізгі көрсеткіші — бойынша ең үлкен өсім Канадада, Қытайда, Сауд Арабиясында және Польшада байқалды. Ал бұл көрсеткіш Ирландияда, Жапонияда және Норвегияда төмендеген.
Жалпы алғанда, жаһандық қарыздың өндіріс көлеміне қатынасы біртіндеп төмендеп, қазір 324%-дан сәл асады. Алайда даму жолындағы нарықтарда бұл көрсеткіш рекордтық 242,4%-ға жеткен (мамырдағы соңғы есепте қайта қаралды).
Дамушы елдердің қарызы 2025 жылдың екінші тоқсанында 3,4 триллион долларға өсіп, 109 триллион доллардан асып, тарихи ең жоғары деңгейге жетті.
IIF ескерту жасайды: 2025 жылдың қалған бөлігінде дамушы нарықтар облигациялар мен несиелер бойынша рекордтық 3,2 триллион доллар төлеуі тиіс.
Сондай-ақ институт Жапония, Германия және Франция сияқты елдерде фискалдық қысым күшейетінін атап өтіп, «облигациялық нарықтағы ескерту жасаушыларға» (яғни, сенімсіз қаржылық жағдайдағы елдердің облигацияларын жаппай сататын инвесторларға) сақ болуға шақырды.
Есепте АҚШ қарызына да ерекше назар аударылған: елдің жалпы қарызының шамамен 20%-ы қысқа мерзімді қарыздарға, ал 80%-ы қазынашылық облигацияларға тиесілі. Бұл құрылым орталық банктерге пайыздық мөлшерлемелерді төмен деңгейде ұстап тұруға бағытталған саяси қысымды күшейтуі мүмкін. Ал бұл ақша-несие саясатының тәуелсіздігіне қауіп төндіреді, дейді сарапшылар.
Бұған дейін хабарланғандай, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының жариялаған аралық есебіне сәйкес, 2025 жылдың бірінші жартысында жаһандық экономика, әсіресе бірқатар дамушы елдерде, күткеннен де жоғары тұрақтылық танытты.
Ал халықаралық валюта қоры жаһандық экономикалық өсу болжамын 3 пайызға дейін көтереді.