Қазақ киносының тарихындағы әйел бейнесі – қоғамдық өзгерістер мен ұлттық құндылықтардың айнасы.
Кинематографияның алғашқы кезеңдерінде, мәселен, «Қыз Жібектегі» Жібек, Әмина Өмірзақова сомдаған «Ана туралы аңыздағы» Ана бейнелері сияқты жарқын да, идеалдандырылған кейіпкерлер экранды жаулаған. Олар қазақ әйелінің асылдығын, мейірімділігін, дәстүрге беріктігін және рухани күшін көрсетті. Бұл бейнелер ұзақ уақыт бойы қазақ әйелінің кинодағы эталоны болып қала берді.
Жаңа Көзқарас және Күрделі Кейіпкерлер
Алайда, уақыт өте келе әйел бейнесі де өзгеріске ұшырады. Әсіресе, «Жаңа толқын» (1990-шы жылдар) кезеңінен бастап, кейіпкерлер бұрынғыдай бірсарынды идеал болудан қалып, күрделі әрі қайшылықты сипат ала бастады. Бүгінгі таңдағы қазақ киносы әйелдің тек ана, жар немесе келін ретіндегі функциясын ғана емес, оның жеке тұлғалық мәселелерін, қоғамдағы орнын, күресін және тәуелсіздікке ұмтылысын ашық көрсетеді.
Әйел Режиссерлердің Үлесі
Соңғы жылдары қазақ киносына әйел режиссерлердің келуімен бұл тенденция одан әрі күшейді. Олар әйел көзімен («Female Gaze») түсірілген, стереотиптерден ада, әйелдердің шынайы әлемін ашатын туындыларды ұсынуда. Шарипа Оразбаеваның «Мариям» немесе Марина Құнарованың «Ұлы дала зары» (Плачущая степь) сияқты фильмдеріндегі әйелдер – өз тағдырына өзі ие, батыл да күрескер тұлғалар. Олар тек ерлердің көлеңкесіндегі қосалқы кейіпкер емес, басты протагонистер ретінде әрекет етеді.
Қазақ киносындағы әйел бейнесі тарихи идеалдардан бастау алып, бүгінде көпқырлы, терең әрі шынайы сипатқа ие болды. Бұл – қазақ қоғамындағы әйелдің рөлінің өсуін және оның экранда лайықты көрініс табуын көрсететін маңызды үдеріс.
Автор: Алпысбай Аяжан Жанайдарқызы-