Қазақстандағы жалғызбасты аналар – қоғамдағы ең еңбекқор әрі ең осал топтардың бірі. Олар күн сайын балаларының қамы үшін тынымсыз күресіп, осы күресте көбіне жалғыз қалады. Үкімет пен әлеуметтік институттардың қолдауы бар болғанымен, нақты өмірде бұл әйелдердің мойнында тек материалдық емес, психологиялық та ауыртпалық бар, деп жазады Azattyq Rýhy.
Осы тұрғыда «AMANAT» партиясы бастаған «Қарызсыз қоғам» жобасы соңғы жылдары жалғыз аналар үшін жаңа үміттің нышанына айналды. Жоба тек қарыз мәселесін шешумен шектелмей, қаржылық сауаттылықты арттырып, азаматтардың заңдық құқықтарын қорғауға бағытталған жүйелі экожүйе қалыптастырды. Оның көмегімен мыңдаған әйел банкроттық рәсімінен өтіп, аресттен құтылып, төлем кестесін қайта қарап, өз өмірін қайта құруға мүмкіндік алды.
Осындай тағдырлардың бірі – үш баласы бар Айгүл.
Айгүлдің өмірі: жалғыз күрес, жалғыз үміт
Айгүлдің өмірі – көптеген қазақ әйелінің өміріне ұқсас. Күйеуі тастап кеткеннен кейін ол үш баласын жалғыз асырап келеді. Отбасындағы барлық міндет – табыс табу, балаларды киіндіру, оқыту, емдету – түгел оның мойнында. Оның үлкен баласына ми ісігі деген ауыр диагноз қойылған. Баланы емдету үшін дәрі-дәрмек пен жол ақысының өзі бір айлық табыстан асып түседі.
Айгүл амалсыздан микронесиелерге жүгінді. Алғашында бәрін уақтылы төлеп отырды, бірақ денсаулығы сыр беріп, табыс азайған сайын төлемдер кешіге бастады. Күндердің күнінде телефонға қоңырау тоқтамады – банктер мен коллекторлар қарызды еске салып, қатаң талап қойды.
«Түнде қоңырау соқса да, жүрегім дүрсілдеп кететін. Балаларым естімесін деп сыртқа шығып сөйлесетінмін», – дейді ол сол күндерді еске алып.
Қарызсыз қоғам: құқықтық шешім және жанашырлық
Жағдай үмітсіз көрінгенімен, бір күні Айгүл әлеуметтік желіден «Қарызсыз қоғам» жобасы туралы көріп, кеңес алуға жазылады. Сол сәттен бастап оның өмірі баяу болса да өзгере бастады. Жобаның заңгерлері оның жағдайын мұқият зерттеп, құқықтық сүйемелдеу жоспарын жасады. Нәтижесінде:
- Айгүлдің атына қойылған екі орындау ісі тоқтады;
- «Kaspi Bank» алдындағы 335 116 теңге көлеміндегі берешек бойынша жаңа төлем кестесі бекітілді, әр ол ай сайын тек 10 000 теңге төлейтін болды;
- «А Кредит» МҚҰ алдындағы 130 000 теңге қарыз бойынша ай сайынғы төлем 16 000 теңге болды, 47 520 теңге өсімпұл толық жойылды.
Яғни, бұл – қарызды жойып жіберу емес, адамға өмірін қайта реттеуге мүмкіндік беру.
«Бұрын мен тек қарыз туралы ойлайтынмын, қазір балалардың болашағы туралы ойлай аламын», – дейді ол бүгін күлімдеп.
Әлеуметтік әсер
«Қарызсыз қоғам» жобасы құқықтық тетік қана емес, әлеуметтік терапияның бір түріне айналды. Заңгерлер мен кеңесшілер тек құжат жинап, өтініш жазумен шектелмейді – әр адамның жағдайына жеке қарайды, психологиялық тұрғыдан қолдау көрсетеді.
Айгүл сияқты аналар үшін бұл жоба тек қаржылық көмек емес, құрмет пен сенімнің қайта оралуы. Ол енді ай сайын төлейтін 10-16 мың теңгесін ауыртпалық емес, жауапкершілік ретінде қабылдайды.
«Мен енді балаларыма «біз де бәрін реттей аламыз» деп айта аламын. Бұл сөздің өзі бұрын айтылмайтын», – дейді ол.
Түйін
Айгүлдің тарихы – мыңдаған әйел тағдырының бір үзігі ғана. Бірақ дәл осындай жеке мысалдар «Қарызсыз қоғамның» шынайы маңызын көрсетеді. Бұл жоба – статистика мен заңнан гөрі, адам тағдырының жобасы.
Жалғызбасты аналардың қарыз қақпанынан шығуы – тек олардың жеңісі емес, қоғамның ізгіленуінің де белгісі. Әр ананың еркін тынысы – мемлекеттің әлеуметтік тұрақтылығының өлшемі. Сондықтан «Қарызсыз қоғам» — тек қаржылық сауат жобасы емес, адамның қадірін қалпына келтіретін әлеуметтік институт. Айгүл сияқты аналар үшін бұл – қарызсыз ертеңге бастайтын жаңа жол.